De vakbonden willen de (jeugd)werkloosheid te lijf door ouderen minder te laten werken en de aow-leeftijd niet verder te verhogen. Dat is misschien leuk voor de oudere vakbondsleden, jongeren hebben er helemaal niets aan. Het levert namelijk geen banen op, schrijft Z24’s Thijs Peters.

Het klinkt heel erg logisch. Doordat ouderen langer door moeten werken, is er minder ruimte op de arbeidsmarkt voor jongeren. De (jeugd)werkloosheid kun je dus te lijf door ouderen minder te laten werken en op tijd met pensioen te sturen. Probleem opgelost.

Was het maar zo simpel als de bonden het voorstellen. Helaas. De wereld is niet plat, maar rond. We weten namelijk al een hele tijd dat het niet helpt als mensen eerder achter de geraniums gaan zitten of minder gaan werken. Meerdere studies (hier en hier) hebben aangetoond dat beide maatregelen die door de vakbond worden voorgesteld geen banen opleveren.

Misvatting 1: als mensen eerder stoppen, komt er ruimte voor jongeren

Eerst maar eens de aow-leeftijd. Die gaat op dit moment stapje voor stapje omhoog naar 67 jaar in 2024. Daarna wordt hij verder verhoogd afhankelijk van de stijging van de levensverwachting. De vakbond roept nu dat jongeren moeilijker aan een baan komen omdat ouderen geen plaats maken. Dus als je de werkloosheid wil aanpakken, moet je stoppen met het verhogen van de aow-leeftijd.

Dat is onzin, tenminste op macro-economisch niveau.

Belangrijk is om weer even te bedenken waarom die aow-leeftijd ook alweer omhoog moest. De aow is een omslagstelsel. We sparen niet voor onze aow zoals voor ons pensioen, maar het geld dat nu richting de aow'ers vloeit wordt opgebracht door de werkenden van nu, die betalen aow-premie.

Vanwege de vergrijzing zijn er steeds meer mensen die aow ontvangen, maar dat geld moet worden verdiend door steeds minder mensen die werken. Als je de aow-leeftijd gelijk wilt houden, betekent dat dat werkenden steeds meer premie moeten betalen. Het gevolg: arbeid wordt duurder waardoor werkgevers geneigd zijn minder mensen aan te nemen of werk uit te besteden in het buitenland.

En daarmee is het nog niet gedaan met het negatieve effect. Want werknemers houden steeds minder euro's over om uit te geven. En dat leidt tot minder economische groei en uiteindelijk tot minder banen.

Misvatting 2: korter werken van de één, is een baan voor de ander

Dan het idee van de bonden om ouderen te vragen minder te gaan werken. Ook dat haalt weinig uit. Het is namelijk niet zo dat als je vijf mensen met een baan een dag minder laat werken, je een nieuwe baan creëert van vier dagen, zo schreef econoom Bas ter Weel in maart van dit jaar.

Hoe dat kan? Bedrijven hebben niet altijd het optimaal aantal werknemers in dienst. Een mooi voorbeeld was de crisis, toen zeker in de eerste jaren de werkloosheid veel minder hoog opliep dan economen hadden verwacht. Bedrijven hielden personeel om een aantal reden langer vast, ook al kostte dat geld.

Deels gebeurde dat omdat het gros van de werkgevers liever geen mensen ontslaan. Zelfs ondernemers zijn soms net mensen. Maar het was vaak ook een rekensom. Stel dat de economie - wat helaas niet gebeurd is - snel zou aantrekken, dan zouden die werknemers weer hard nodig kunnen zijn. Ervaren, goedopgeleide werknemers ontslaan, voelt niet alleen vervelend, het is kapitaalvernietiging.

Toen het water veel bedrijven aan de lippen stond, heeft de overheid vervolgens bedrijven nog even geholpen om ontslagrondes nog wat uit te stellen door de deeltijd-WW in te voeren. Werknemers bleven deels werken, maar voor de tijd dat er geen werk was, konden ze een beroep doen op de WW-uitkering. In dit geval werkte korter werken als rem op het verlies aan banen. Ondernemers namen die kans met beide handen aan. Maar nadat de regeling in 2011 werd afgebouwd, verloren veel van de mensen alsnog hun baan. Er waren dus helemaal geen banen bijgekomen.

Nu kun je stellen: we zijn uit de crisis, maar hebben nog steeds een hogere werkloosheid. Als we nu arbeidsduurverkorting toepassen, werkt het wel. Bedrijven hebben immers uiteindelijk fors georganiseerd en zitten niet langer te ruim in hun personeel. Als je nu bij vijf man een dag weghaalt, dan heb je er een nieuwe baan erbij.

Helaas werkt het ook nu niet zo. De arbeidsmarkt is geen te kleine taart voor te veel hongerige mensen die je simpelweg in kleinere stukjes kunt delen, zo stelt econoom Pieter Gautier in dit artikel.

Het gat dat ontstaat als je iemand een dag minder laat werken, kan niet altijd meteen worden opgevuld, omdat er bijvoorbeeld niet altijd iemand met de juiste kwalificaties beschikbaar is. Of misschien is het mogelijk om met een kleine investering in ICT hetzelfde werk te verrichten. Dan hoeft de ondernemer helemaal niemand aan te nemen.

Kun je dan helemaal niets doen? Jawel, je kunt arbeid goedkoper maken door loonmatiging of de belastingen te verlagen. Of je versoepelt het ontslagrecht zodat ondernemers een minder groot risico nemen als ze mensen in dienst nemen. Maar dat zijn vast niet de oplossingen waarmee de vakbonden blij mee zijn. Die blijven gewoon lekker roepen dat de wereld plat is.

Oeps! We konden je formulier niet vinden.

Lees ook

Sterkere tweedeling arbeidsmarkt: vaste baan oudere, flexwerk voor jongere

'Huis kopen? Met flexcontract is huren beter idee'

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl